Το Βασιλεώνοικο

 Το Βασιλεώνοικο

Γενικά

Το Βασιλεώνοικο είναι ένα χωριό της κεντρικής Χίου και ανήκει στην ομάδα των Καμποχώρων μαζί με άλλα 6 χωριά. Απέχει 6 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου και έχει Αστική συγκοινωνία 2 φορές την ημέρα.  Είναι το ποιο κοντινό χωριό στην πόλη και έτσι θεωρείται προάστιο χωρίς να ενώνεται με αυτήν. Το Βασιλεώνοικο έχει αναπτυχθεί σαν οικισμός, πάνω σε ένα εγκάρσιο δρόμο που ενώνει τις δύο κεντρικές οδικές αρτηρίες, αυτήν που οδηγεί νότια προς τα Μαστιχοχώρια και αυτήν με κατεύθυνση προς τα χωριά της δυτικής Χίου και τις δυτικές παραλίες. Η πιο κοντινή παραλία είναι το Κοντάρι στα 4 χιλιόμετρα και ο Καρφάς, Μέγας Λιμιώνας, Αγία Φωτιά κλπ. στα 5 χιλιόμετρα. Δεν διαθέτει ξενώνα, ξενοδοχείο ή κάποιου είδους καταλύματα. Υπάρχει μικρό παντοπωλείο.

Στο χωριό σήμερα κατοικούν 150 περίπου οικογένειες με 500 κατοίκους ενώ ο πληθυσμός αυξάνεται το καλοκαίρι λόγω έλευσης των αποδήμων που διατηρούν κατοικίες. Οι άνθρωποι είναι ευγενείς, ευχάριστοι, καλοσυνάτοι και φιλόξενοι. Έχουν δε έντονη την αίσθηση του χιούμορ κατά παράδοση (ονομαζόταν Μαϊταψίδες= αστείοι και φασαριόζοι)

Το όνομα του χωριού

Η ονομασία του χωριού «Βασιλέων Οίκοι» σύμφωνα με τον ιστορικό ερευνητή Γεώργιο Ζολώτα, οφείλεται στον Μέγα Αλέξανδρο. Η Χίος έμεινε πιστή στον Μεγάλο Βασιλιά μέχρι τέλους της βασιλείας του και αυτός τις έδειχνε κάποια ευμένεια. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Αλέξανδρος πρότεινε μεταξύ άλλων πόλεων, να δωριστεί στο στρατηγό Φωκίωνα, και η Χίος. Έτσι κι αλλιώς ο Αλέξανδρος είχε εγκαταστήσει στη Χίο Μακεδονική παροικία. Εικάζεται λοιπόν, ότι στο σημείο που σήμερα υπάρχει το χωριό, είχαν κτιστεί μια σειρά με επαύλεις για τον Φωκίωνα και την συνοδεία του. Σ’ αυτό συνάδουν τα ευρήματα με τάφους της ελληνιστικής περιόδου, ανάγλυφες επιγραφές αλλά και τοπωνύμια όπως «του Ρήγα». Το όνομα του χωριού «Βασιλέων Οίκοι» βρέθηκε χαραγμένο μαζί με άλλες περιοχές της Χίου σε μαρμάρινη επιγραφή της εποχής του Αττάλου του Α’. (Αρχαιολογικό Μουσείο Χίου) .

Ιστορικά

Σύμφωνα με τον ιστορικό Κανελλάκη (1900), το χωριό την περίοδο της τουρκοκρατίας αριθμούσε περί τους 2000 κατοίκους που ήταν οικοδόμοι, ταπητουργοί και κατά το πλείστο γεωργοί.  Καλλιεργούσαν όσπρια, αμύγδαλα και τερέβινθους (τσίκουδα). Το 18^ο αιώνα (Αλ. Βλαστός) οι κάτοικοι του χωριού είχαν επιφορτιστεί με την επισκευή των υδρευτικών έργων της πόλης Χίου. Την περίοδο της τουρκοκρατίας το χωριό έκλεινε με πόρτες το βράδυ και τελούσε υπό την εξουσία της Βαλιντέ Χανούμ, (η μητέρα ή η αδελφή του εκάστοτε Σουλτάνου) που από εδώ έλεγχε την παραγωγή της Μαστίχας στο νησί. Γι’ αυτού και οι ερειπωμένοι πύργοι κρατούν τα ονόματα των τελευταίων ιδιοκτητών, Τσάκ Αλή, Τσαμούδ Αλή, Καρά Μουσσά, Μπουλά κλπ. Την περίοδο της σφαγής το 1822 υπέστη μεγάλο πλήγμα κυρίως στον γυναικείο πληθυσμό που σφαγιάστηκε, πνίγηκε ή εξανδραποδίστηκε εντός και εκτός Χίου.

Θέση

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σε λοφίσκο επιμήκη, που από τις δύο πλευρές του περνούν οι χείμαρροι «Καρά Μουσσάς» και «Ψακής» που είναι παραπόταμοι του Κοκκαλά. Γύρω από το χωριό υπάρχει αρκετά μεγάλη εύφορη έκταση αλλά και βορινά σε ημιορεινή έκταση που φτάνει μέχρι το οροπέδιο «Ίσιο» και τον «Κορακάρη». Όλη η περιοχή είναι διάσπαρτη από δεκάδες μικρούς αυτοσχέδιους γραφικούς οικίσκους που προφύλασσαν τους γεωργούς από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες. Στους πρόποδες υπάρχουν ερείπιά του λοιμοκαθαρτηρίου του χωριού, του γνωστού ως Λαζαρέτου. Στα απομνημονεύματα του Κανελλάκη αναφέρεται ότι σταμάτησε να λειτουργεί στα τέλη του 18^ου αιώνα. Γύρω απ’ αυτό, υπάρχουν πολλοί θρύλοι για την περιοχή που της δίνουν ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον.

Οδοιπορικές διαδρομές

Πάνω στο οροπέδιο του «΄Ισιου» υπάρχει ο νεόδμητος ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα απ’ όπου μπορεί ο επισκέπτης να θαυμάσει την απεριόριστη θέα 270^ο. Από την πόλη Βορινά, του Κάμπου, μέχρι και το όρος «Κακή Ράχη», Δυτικά. Πλησίον σε άλλο ύψωμα βρίσκεται το σκοπευτήριο των κυνηγών. Πίσω και βορινά του ναού υπάρχει η περιοχή «Φυρόλακκα». Μια κοιλάδα με διάσπαρτες θερινές κατοικίες και μικρά αγροτεμάχια, όπου γίνονται διάφορες καλλιέργειες και σύκα. Ολόκληρη η  από το χωριό μέχρι το Ίσιο και τη Φυρόλακκα ενδείκνυται για προσβάσιμες οδοιπορικές διαδρομές μέσα στο πράσινο και ημιορεινές για όσους ενδιαφέρονται. Συνοδός, ιστορικός αφηγητής θα είναι μαζί σας ο Μπάμπης Κοιλιάρης, Ζωγράφος και συγγραφέας.

Οι Ναοί και τα πανηγύρια.

Κεντρικός ναός του χωριού είναι ο Άγιος Γεώργιος που κτίστηκε μετά το σεισμό του 1881. Δίπλα στην πλατεία του χωριού υπάρχει και ο μικρότερος ναός του Αγίου Παντελεήμονα που κάποτε ανήκε στην συντεχνία των Μεταξουργών. Μετά την καταστροφή του από το σεισμό, ολοκληρώθηκε την δεκαετία του 1950. Την ημέρα της εορτής του 27 Ιουλίου γίνεται μεγάλο πανηγύρι με παραδοσιακή ορχήστρα και μεζέδες στην πλατεία του χωριού, για όλους. Επίσης πανηγύρι γίνεται την παραμονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος 5 Αυγούστου στο ομώνυμο εκκλησάκι του Ίσιου με νηστίσιμους μεζέδες και το πατροπαράδοτο ρεβυθοπίλαφο. Μουσική και χορό μέχρι πρωίας έχουν οι Βασιλεωνοικούσοι και στην γιορτή του Τσίκουδου που γίνεται γύρω στα μέσα του Σεμπτέμβρη, τιμώντας το δένδρο της Τσικουδιάς που από το μεσαίωνα δίνει έσοδα στο χωριό. Το πανηγύρι αυτό γίνεται στην πλατεία του Πολιτιστικού συλλόγου στο «Πευκάκι» και είναι ανοικτό σε όλους. (περιοχή του χωριού).

 Η Τσικουδιά ή Φιστικιά η Τερέβυνθος

Η Τσικουδιά είναι ένα δένδρο που φύεται σε όλη τη Χίο, όμως στην περιοχή του Βασιλεωνοίκου την βρίσκουμε πιο πυκνοφυτεμένη. Πρόκειται για δένδρο της οικογένειας Ανακαρδιακών, Σαρπινδάλων και έχει άμεση συγγένεια με τη μαστιχιά και τη φιστικιά (Αιγίνης). Καλλιεργείται από τον μεσαίωνα, τότε που γινόταν συγκομιδή της κρεμεντίνας, μιας ρητίνης από τον κορμό του δένδρου που εξαγόταν στην Ευρώπη για την παραγωγή φαρμάκου, της Θηριακής. Γνωστή είναι η Teriaca Venezziana. Το φάρμακο αυτό δινόταν προληπτικά σε όσους δούλευαν στην ύπαιθρο και στις εκστρατείες. Η ρητίνη που μοιάζει με τη μαστίχα (βλ. Παφίτικη πίσσα) έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε τανίνη και είναι, σύμφωνα με πανεπιστημιακές μελέτες, αντιφλεγμονώδης και αντισηπτική. Αργότερα και όταν παράκμασε η χρήση της στα φάρμακα, βρέθηκε ότι σε απόσταξη βγάζει το γνωστό παγκοσμίως Χιώτικο νέφτι (Chian turpentine). Έτσι το δένδρο έδωσε πάλι ένα σημαντικό έσοδο στην τοπική οικονομία.

Το Τσικουδόλαδο

Ο καρπός της τσικουδιάς τους τελευταίους αιώνες χρησιμεύει στην παραγωγή τσικουδόλαδου. Το παχύρευστο αυτό λάδι, με την ιδιαίτερη γεύση, είναι κατάλληλο για σπιτικά γλυκά φούρνου και για καρύκευμα σε σαλάτες και όσπρια. Η παραγωγή τσικουδόλαδου εγκαταλείφθηκε ως επίπονη, προ 50 ετών, ενώ αναβιώνει τελευταία πάλι, ερασιτεχνικά, όλη η διαδικασία σε ειδικό ελαιοτριβείο και από λάτρεις του είδους. Την εποχή που ωριμάζουν οι καρποί, πωλούνται και τρώγονται ως πασατέμπο από μικρούς και μεγάλους.

Ο Σύλλογος (Πολιτιστικός, Μορφωτικός)

είχε έντονη δράση στα πολιτιστικά πράγματα του νησιού με Θεατρική ομάδα, Χορευτικό συγκρότημα και εργαστήρια δημιουργικής απασχόλησης και ζωγραφικής σε μικρούς και μεγάλους. (δίδαξε ο Μπάμπης Κοιλιάρης, ζωγράφος Θεατρικός συγγραφέας) Στεγάζεται σε κτήριο στην αρχή του χωριού και διαθέτει μεγάλη πλατεία και αμφιθέατρο, για υπαίθριες εκδηλώσεις κατά τους θερινούς μήνες. Η θεατρική ομάδα έχει ανεβάσει πολλά θεατρικά έργα που αφορούν την ιστορία του χωριού, σε σενάριο και σκηνοθεσία Μπάμπη Κοιλιάρη, και έχει γυρίσει μια  ταινία μικρού μήκους με τίτλο «Κόκκινη άμμος».